Tegernsee - Bad Wiessee

Tegernsee - Bad Wiessee

Sunday 3 November 2013

Een taktisch hobbeltje

Michiel speelde remise na veel wederwaardigheden, tegen een van de Italianen die in hetzelfde hotel verblijven. Een derby, zogezegd. Met het inmiddels bijna gebruikelijke “taktische hobbeltje”.

Michiel Harmsen – Gabriele di Lazarro
Bad Wiessee 2013, ronde 8

Stelling na 51.a6

Ik bedoel 51.a6??. Vermoeidheid eist zijn tol. Het eenvoudige 51. .. Tb8+ leidt nu tot spoedig mat, want al het witte spul staat precies verkeerd, met name toren a2 en pion a6.
51. .. Kc7??
Ook bij Italië laat de conditie te wensen over.
52.a7! 
Met een zucht van verlichting.

Er volgden nog wel enkele k-factor-verhogende momenten, en kon Michiel de remise pas opeisen toen zwart in gewonnen positie de stelling een keer te vaak herhaalde.

NB: de k-factor is een maat voor het chaotische gehalte van de partij. Elke keer als iemand “objectief” een half punt verspeelt, gaat de k-factor met één omhoog.

Saturday 2 November 2013

“Herr Doctor”

Ik ben een groot fan van de schrijver Alain de Botton. Dit jaar heb ik tussen het schaken door zijn boek Meer denken over sex gelezen. Erg leuk. Het eerste boek dat ik van hem las was Statusangst. Ook dat heeft mij erg aan het denken gezet.
Er zijn talloze statussymbolen: je sportprestaties (hoeveel bekers heb je gewonnen?), de grootte van iemands bezit (hoeveel auto’s en juwelen heb je, hoe groot is je huis?), de bereikte maatschappelijke positie (hoeveel mensen heb je onder je, hoeveel invloed heb je?), om er maar een paar te noemen.
Iedereen heeft het natuurlijk het liefst over de statussymbolen waar hij zelf goed in scoort. Zo praat de sportman liever over bekers en de directeur liever over zijn salaris. Als schakers ontlenen wij veel status aan onze ELO- of KNSB-rating. Iedere keer als de nieuwe ratings bekend worden kijken wij dan graag, of wellicht angstig, naar onze rating.
De KNSB-rating lijst van november 2013 is net bekend. Mijn rating is iets gestegen tot 2078. Die van Jan Krans is iets gezakt tot 2052.
Ik noem hier expliciet Jan Krans om een ander belangrijk aspect van status te illustreren. Men meet zijn status namelijk het meest af aan zijn naasten. Dat de rating van Anish Giri nog verder is gestegen tot 2720 maakt mij eigenlijk niets uit. Dat is een onbereikbare hoogte voor mij. Ik kan oprecht bewondering hebben voor zijn schaakprestaties en daarmee samengaande hoge rating. Mijn ego wordt niet geknakt door het grote verschil. Ik zeg dan tegen mijzelf dat dit iemand is die de hele dag niets anders doet dan schaken. Het is zijn werk.
Anders ligt dat met de rating van Jan Krans. Dat is iemand van vergelijkbare leeftijd, geslacht en schaakclub met wie ik momenteel gezellig optrek en veel praat tijdens dit toernooi. Kortom, een naaste. Eind vorig jaar speelden we samen in de rapidcompetitie van de SGA in hetzelfde team. Wij hadden toen precies dezelfde rating. Kunnen wij meer naaste zijn? Juist hier streelt deze ratingverandering dus mijn ego en knakt het als het goed is dat van Jan.

Soms zijn statussymbolen ook verschillend per cultuur. Zo sprak ik ooit een Irakese vrouw die nooit kinderen heeft gekregen. Voor een Irakese is dat veel vervelender dan voor een Nederlandse vrouw omdat men in de Irakese cultuur veel meer status ontleent aan het bezit van kinderen dan in de Nederlandse. Ook met het etaleren van statussymbolen wordt erg verschillend omgegaan. Amerikanen vragen soms vrij direct aan elkaar hoeveel ze verdienen. Wij Nederlanders vinden dat ongepast.
Een ander voorbeeld betreft het gebruik van titulatuur, wat natuurlijk ook een statussymbool is. Duitsers gebruiken de titel Dr. veel vaker buiten het werk dan Nederlanders. Hier op het toernooi heeft iedereen een naambordje naast zijn bord staan waarop zijn naam, schaakclub, nationaliteit en ELO-rating staat. Bij sommige Duitsers staat daar ook Dr. achter.
Ik, als rechtgeaarde Nederlander, vind dat eigenlijk aanstootgevend. Ik was dan ook geschokt toen bleek dat Jan Krans opeens had aangevraagd om ook Dr. op zijn naambordje te krijgen. Toch begrijp ik het wel. De rating van Herr Doctor Krans is gedaald.

Michiel Harmsen (Dr., praeses van S.V. Zukertort Amstelveen, trotse bezitter van een Peugeot 206 en van een Nilfisk stofzuiger met HEPA H14-filter voor de fijne deeltjes)

Hier de titel

Bij schaaktoernooien in Duitsland zie je nogal wat titelhouders. En dan bedoel ik niet de GM’s, IM’s, FM’s, CM’s, WGM’s, WIM’s en WFM’s (gek eigenlijk dat er geen WCM’s zijn), maar de Dr.’s en zelfs de Prof. Dr.’s. Als ze die titel hebben, laten ze hem op hun naambordje zetten.
Michiel, die niet om status geeft – een luxe positie, wereldwijd gezien – vindt het maar niks, en ik ben het eigenlijk wel met hem eens. Achter het schaakbord zijn we allemaal gelijk, of liever: het verschil hangt niet van zo'n doctorstitel af. In het platte Nederland zie je zulke naambordjes ook niet, hoewel dat vroeger waarschijnlijk anders was.
Het mag natuurlijk wel: als je promoveert ontvang je de graad ”met alle rechten en plichten door wet of gewoonte daaraan verbonden”, en dat houdt ook in dat je de titel mag voeren als het zo uitkomt.

Het toernooi gaat tot nu toe eigenlijk slecht: ik laat hele en halve punten liggen en de tegenstanders, ook de zwakkere, hebben nog geen pion weggegeven.
In deze tegenwind werd het tijd voor een verrassende maatregel. Ik vroeg daarom aan de dames van de toernooiadministratie of ik net als vele anderen mijn doctorstitel op mijn naambordje kon krijgen. Volgend jaar of nu al, vroegen ze nog. Nu dus, want de nood was hoog.

En zo geschiedde, voor het eerst in de zevende ronde. Het was eigenlijk een eenvoudige kwestie van kansberekening: een beetje meer respect bij mijn tegenstander, op welke manier ook opgeroepen, moet het resultaat ten goede komen. Natuurlijk werkt zoiets alleen bij Duitsers. Nederlanders zouden er juist door geprikkeld raken, en er in een stemming van “wat verbeeldt hij zich wel” met extra inzet op los gaan. Maar er zijn gelukkig veel Duitsers hier, en weinig Nederlanders.
En hielp het? Jazeker! Het was een test was met slechts “r=1”, maar het werd zonder twijfel een doorslaand succes. Ik speelde natuurlijk nog net zo slecht. In het verre eindspel stond ik totaal verloren, omdat een onverantwoorde winstpoging van mij er eentje voor mijn tegenstander bleek te zijn.

Stefan Paschmann – Dr. Jan Krans
Bas Wiessee 2013, ronde 7
Stelling na 60. .. Ke4
Hier bood ik remise aan, alle morele reserves vergetend. En hij nam het aan! Uit schaamte en vermoeidheid geef ik maar even geen varianten. Neemt u maar aan dat eerst de g-pion doorloopt, en dan de f-pion, en dat zwart ondertussen evenzeer te laat met de c-pion is als de katholieke kerk met het afschaffen van het celibaat.

Na afloop wees de tegenstander verontschuldigend op zijn klok, die nog maar 6 minuten aanwees, maar de doorslaggevende factor moet toch de titel zijn geweest. Experiment geslaagd en op naar de volgende ronde.

Friday 1 November 2013

Stofzuigen of niet, dat is de vraag

Jan en Olav speelden vandaag remise tegen bijna gelijkwaardige tegenstanders. Jan nam dankbaar een remiseaanbod van zijn tegenstander aan, die blijkbaar enig rating-respect had, net toen hij dacht twee pionnen te gaan verliezen. Ook Olav mocht blij zijn met remise, want hij had totaal verloren gestaan: Stelling na 25. .. fxg6
Hier kan wit een harde klap uitdelen met 26.Lxg6+, want op nemen volgt mat: 26. .. Kxg6 27.Dd3+ Kg5 28.Tf5+ Kg6 29.Tf6++! Kxf6 30.Df5+ Ke7 31.De6 mat. In plaats daarvan ging wit ruilen en liet hij zijn voordeel verwateren.

Michiel mocht vandaag spelen tegen een 45-jarige Russische vrouwelijke grootmeester die je hieronder achter het schaakbord ziet.
Irina Semenova bij een ander toernooi

Op de vraag voor de partij of ze Duits of Engels sprak antwoordde ze met een afstandig ontkennend hoofdschudden, wat ook niet uitnodigde tot verder praten. Toen de ronde werd vrijgegeven gaf ze koeltjes een slappe hand. Duidelijk een professional die niet afgeleid wilde worden in haar concentratie.

Irina Semenova – Michiel Harmsen
Bad Wiessee 2013, ronde 5

1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Pf6 4.e5 Pfd7 5.f4 c5 6.Pf3 Pc6 7.Le3
Zoals mensen in hun leven lang kunnen overwegen met welke levenspartner ze ongelukkig zullen worden (aldus Alain de Botton) had Michiel duchtig bestudeerd met welke variant van het Frans hij zou gaan verliezen. Aanvankelijk wilde hij de stofzuigervariant spelen. Hierbij ruilt zwart veel stukken op d4 en stelt zich vervolgens erg passief op, alsof hij wil zeggen: zie maar of je erdoorheen komt. Een stijl die hem wel ligt. Bovendien behoort stofzuigen ook thuis tot zijn taken. Hij is dan ook de trotse bezitter van een Nilfisk stofzuiger met Hepa H14 filter voor de fijne deeltjes. Na bestudering van een paar partijen van Irina, die op internet te vinden zijn, besloot hij toch een actievere variant te kiezen met 7. .. Db6. Dat werd hem stellig afgeraden door Olav en Jan, met de woorden “Ga nou niet achteraf klagen dat je verloren hebt als je die verliezende variant kiest terwijl je ook had kunnen stofzuigen.”
7. .. Db6
Er volgt nu meestal 8.Pa4 Da5+ 9.c3 b6 10.Ld2 c4 11.b4 met een ingewikkelde partij. Maar Irina week af met het slappe zetje 8.a3, waarop Michiel alsnog besloot te gaan stofzuigen.
8.a3 cxd4 9.Pxd4 Pxd4 10.Lxd4 Lc5 11.Lxc5 Pxc5 12.Dd4 Pd7 13.0-0-0 Dxd4 14.Txd4 Pb8
Inmiddels zijn op d4 al twee lichte stukken en een dame opgezogen. Met 14. .. Pb8 zet zwart het enige ontwikkelde stuk ook terug in de beginopstelling. Ook dit stuk gaat via c6 op weg naar een ruil op d4. Dit soort passieve spel is hier prima mogelijk, maar het leek Irina wel te verrassen. In het vervolg verbruikte ze redelijk veel tijd om het goede plan te vinden. Dat lukte eerst niet zo goed en er werden veel zetjes gedaan die weinig aan de stelling veranderden. Ook zwart bewoog wat stukken op en neer.
Maar helaas, op een beslissend moment liet Michiel onnodig de doorbraak 38.f5 toe, waarna het snel bergafwaarts ging en hij alsnog verloor.

Daarna ging hij snel weer naar het hotel, want inmiddels was zijn levenspartner Ruurdtje aangekomen. Bij het eten in de Stube werd er traditioneel nog een Kaiserschmarrn gedeeld.
Anja en Yvonne presenteren de Kaiserschmarrn
De donderdagochtend zijn Jan, Michiel en Ruurdtje weer 3 uur gaan wandelen naar de Bauer in der Au. Jan heeft net nieuwe wandelschoenen gekocht en wil die ook uitproberen. Tussendoor werden nog even de fitnessapparaten langs het meer verkend, werd er gespeeld met de kinder-watermolen en liep Michiel door een beekje heen. Ondertussen speelde Olav weer zijn geliefde golf.
Op weg naar boven even terugkijken op Bad Wiessee

Wednesday 30 October 2013

Opklaringen later op de dag

Bij Michiel en Jan ging het naar wens in de vierde ronde, bij Olav minder. Zijn tegenstander hield alles keurig bij elkaar en toen Olav toch de stelling opende stond alles goed ... voor die tegenstander.

Bij Michiel volstaat een tweetal plaatjes. Eerst het onvermijdelijke taktische hobbeltje.

Klaus Ragsch - Michiel Harmsen
Bad Wiessee 2013, ronde 4

Stelling na 17.Df3?
Nietsvermoedend speelde Michiel 17. .. Df6. Een hardere zet zou 17. .. Pxh2 zijn geweest. Na 18.Kxh2 Dh4+ 19.Kg1 Lg4 moet wit met kunst- en vliegwerk zijn dame redden. Na 20.Pf5 gxf5 heeft zwart het stuk alweer terug, met mooie vooruitzichten op meer.

Stelling na 38.Kg2
Hoe nu verder? Het geplande 38. .. fxe4 betekent bij nader inzien helpmat met 39.fxe4. De oplossing lijkt op een 4x4 schuifspelletje: torens uit de weg en koning terug naar f6. En zo liep de winstvoering verder soepeltjes.

Bij Jan hebben we zelfs aan één plaatje genoeg.

Jan Krans - Reiner Gombert
Bad Wiessee 2013, ronde 4

In een middelspel won ik een pionnetje, dat uiteindelijk een mooi eindspel opleverde. Stelling na 43.Kh5
43. .. Tg8
Een beetje jammer. Ik had juist 43. .. Lf8 tot het mat uitgerekend: 44.e7! Txe7 45.Pg6 Tf7 46.Pxf8+ Txf8 47.Tg7+ Kh8 48.Tg6+ Kh7 49.Txh6+ Kg8 50.Kg6 en klaar.
44.Tg6?
Wint nog wel, maar harder was 44.Pg6! met de erg lastige dreiging 45.Tf1. Na iets als 44. .. Lxh4 kan behalve 45.Tf1 zelfs 45.Pf8+! en het loopt weer mat, nu dankzij het pionnetje op e6: 45. .. Txf8 46.Tg7+ Kh8 47.Tg6+ Kh7 48.Txh6+ Kg8 49.Th8 mat.
Zoals het ging won ik uiteindelijk op tempo eerst het pionneneindspel en toen het dameeindspel.

Tuesday 29 October 2013

Op zeker spelen?

Andreas Schindele - Jan Krans
Bad Wiessee 2013, ronde 3

We komen er in na 20 zetten. Precies de heksenketel waarin Jan zich thuisvoelt. Waarom die damevleugel ontwikkelen als je nuttiger dingen te doen hebt?
21.Lf3 Ta7 22.The1 a4 23.bxa4 Pa6 24.Te3 b3 Er waren talloze mogelijkheden om het zwarte voordeel uit te bouwen, vooral met het consoliderende Lf6 op een willekeurig moment. Maar waarom consolideren als je lekker aan het aanvallen bent?
25.Dxb3 Dxg6 26.Db6 Pb4!
Inderdaad beter dan het nodeloos consoliderende 26.. .. Tc7.
27.Le4 Txe4
Nog wel goed, maar direct 27. .. Pxa2+ is beter.
28.Pxe4 Pxa2+ 29.Kd2 29. .. Lb7?
Jammer. In lichte tijdnood mist Jan het degelijke 29. .. Td7 (verhindert ook 30.Pxc5; zwart wint eenvoudig). De tekstzet geeft eindelijk het voordeel weg.
30.Dxa7 Lxe4 31.Dxe7 Lc2 32.Rde1 33.De8 Df6
Probeert nog wat, maar het is meer schijn dan wezen.
34.Kxc2 Db2+ 35.Kd1 Pb4 36.De4+ Kg8 37.De8+ Kh7 38.De4+ Kg8 39.De6+ Kh8 40.Dc8+ 1-0

Michiel Harmsen - Helmut Eckstein
Bad Wiessee 2013, ronde 3

Stelling na 18. .. Pd5
Woorden schieten tekort om de positionele ellende te beschrijven die zwart zich met een vroegtijdig en geheel misplaatst 9. .. b5?? op de hals heeft gehaald. De vraag was niet of Michiel zou winnen, maar hoe.
19.e4?!
Deze degelijke zet geeft het voordeel niet weg, maar onmiddelijk beslissend was hier bijvoorbeeld 19.Pxb7! Dxb7 20.Pxc6.
19. .. Pf6 20.Pf5 Pc4 21.Dc3 a5 22.e5?!
Geeft het voordeel niet weg, maar 22.Pd7 Dd8 28.Ph6+ gxh6 23.Pxf6+ Kf8 24.Pxe8 was wel zo makkelijk.
22. .. axb4 23.axb4 Txe5 24.Pd6 Ta3 25.Dd4?!
Ook nu blijft wit gewonnen staan, maar 25.Pxc4 dringt zich op.
25. .. Te7 26.Pxc4 bxc4 27.Txc4 Ta8 28.Pxb7 Hier dacht Michiel dat hij werkelijk een stuk ging winnen, maar dit keer blijkt het toevallig niet zo te zijn.
28. .. Txb7 29.Lxc6 Td8
Deze kan nog.
30.Dxb6?!
30.Dxd8+ Dxd8 31.Lxb7 wint twee torens voor de dame, en even later zal het paard ook wel vallen. Het gespeelde 30.Dxb6 geeft echter het voordeel niet weg.
30. .. Txb6 31.b5 g6 32.Te1 Kf8 33.Ta4 Td2 34.h3 g5 35.Ta7 Pd5 36.Td7!
Deze stukwinst werd door Michiel niet gemist. Zwart gaf ogenblikkelijk op.
1-0

De trieste moraal van deze dag is dat Michiel Jans stelling bij zet 20 moeiteloos zou hebben gewonnen met een dekzetje als Lf6!, terwijl Jan op zijn beurt Michiels tegenstander dat stuk vele keren eerder had afgepakt.

Olav, die het schaken met het golfen combineert (of omgekeerd), won naar eigen zeggen geruisloos.

Monday 28 October 2013

Wisselvallig weer met enkele windstoten

Olavs partij liep uit op een oefening in beschaafd balen. Er had eerder misschien wel een fijne kindermoord ingezeten, maar het mocht niet zo zijn. Voor verdere details verwijzen we naar Olav zelf.

Bij Jan ging het eindelijk naar wens. Zou het zelfs k=1 zijn geweest (zie helemaal onderaan voor een korte uitleg van de k-factor)? In elk geval kwamen de witte stukken steeds beter te staan, totdat er zwart hout geoogst kon worden. En werd.

Het spektakel van de dag vond plaats bij Michiel.

Dieter Koch – Michiel Harmsen
Bad Wiessee 2013, ronde 2
Commentaar Michiel

1.d4 d5 2.Lg5 c6 3.e3 Db6 4.b3 Lf5 5.Ld3 Lxd3 6.Dxd3 e6 7.Pd2 c5 8.Pgf3 Pc6 9.0-0 h6 10.Lh4 g5 11.Lg3 Lg7 12.c3 g4 13.Ph4 Pge7 14.e4 cxd4 15.exd5
15. .. Pxd5?
Helaas, net nu ik een pionnetje heb gewonnen laat ik een wit paard binnenwandelen, wat na 15. .. exd5 niet was gebeurd.
16.Pc4 Da6 17.Pd6+ Kf8 18.c4 Pe5? 19.Lxe5 Lxe5
20.Pxf7!
Compleet gemist, volledig a la Harmsen. Na 20. .. Kxf7 komt natuurlijk 21.Dg6+ Ke7 en 22.cxd5.
20. .. Lf6??
Een grafdelver kon het niet beter doen. In de variant met 20. .. Kxf7 is het tenminste nog een (spartel)partij.
21.Pxh8 Lxh8 22.Pg6+?
Niet dat dit niet zou moeten winnen, maar na 22.Dh7 komt wit zelfs een volle toren voor.
21. .. Kg7 23.Pxh8 Txh8 24.Dxd4+ Pf6 De rook is opgetrokken: ik heb me weten te redden met slechts een kwaliteit, een pion en een slechte koningsstelling achter. Tijd om te gaan rommelen.
25.f4 Te8 26.De5 Db6+ 27.c5 Dc6 28.Tad1 b6 29.b4 bxc5 30.Td6 De4
Mijn tegenstander was een schaker op leeftijd. Hij wist nog dat hij beter stond, maar was de draad eigenlijk al kwijtgeraakt. Een plan had hij niet, alleen een boel onrust. Bovendien kwam mijn 30. .. De4 (gewoon de beste zet) als een totale verrassing.
31.Dxc5?!
Na 31.bxc5 is er niks aan de hand en kan wit eenvoudig het eindspel gaan winnen.
31. .. Te7 32.Tdd1 Pd5 33.Tfe1 Dxb4 34.Dd4+ Kg6 35.Dd3+ Kf6 36.f5 Pf4 37.Dd4+ Dxd4+ 38.Txd4 Kxf5 Wit heeft inmiddels twee pionnen verkwanseld, maar staat nog net gewonnen.
39.g3
Met remiseaanbod. Gezien de gemoedstoestand waarin mijn tegenstander verkeerde wel begrijpelijk. Hij was dan ook zichtbaar geïrriteerd toen ik het niet aannam.
Tussen haakjes: met het remiseaanbod gaat de k-factor met één omhoog, want wit gooit de winst weg, en met het weigeren ervan met weer één, want zwart gooit de remise weg!
39. .. Pg6 40.Tde4 e5 41.T4e2 e4 42.Tf2+ Kg5 43.Tfe2 Kf5 44.Tf1+ Ke5 45.Tfe1 Kd4 46.Td1+ Kc3 47.Te3+ Kc4 48.Tc1+ Kd4 49.Tce1 Re5 50.Kg2 a5 51.Ta3 e3 52.Td1+ Kc4 53.Tc1+ Kd4 54.Td1+ Kc4 55.Tc1+ Kd4 Objectief staat wit nog steeds gewonnen, maar het is zwart die berust in eeuwig schaak ...
½-½
Als ik goed gerekend heb is de k-factor van dit avontuur 10 geweest.

NB: de k-factor is een maat voor het chaotische gehalte van de partij. Elke keer als iemand “objectief” een half punt verspeelt, gaat de k-factor met één omhoog.

Sunday 27 October 2013

Valse start

Anders gezegd: na zo'n miserabele openingsdag kan het alleen nog maar bergop. Bijvoorbeeld vanmorgen met een fijne alpenwandeling.

We speelden alledrie tegen lager ingeschaalde tegenstanders, en gezamenlijk behaalden we niet meer dan een half punt.

Jan overzag iets van een kwart ply diep en had ook nog de pech dat in het vervolg de goede zetten (voor de tegenstander) ook de gemakkelijkste waren. Om medelijden vraag ik niet. Even meewarig hoofdschudden is voldoende.

Doet u dat dan ook gelijk voor Michiel, die met een pion minder toch voor de winst ging (“ik stond nog goed genoeg”). Toen hij een kwaliteit en een paar pionnen achterstond stelde hij zijn oordeel bij.

Hieronder ziet u hem dan ook aan het hoognodige “troostijsje”.


“Objectief het beste” (zijn eigen woorden tijdens de pizza) bracht Olav het er van af, met remise. Laat ik daar dan maar een ander “objectief” gegeven naast zetten: hij bakte er niets van en stond in de slotstelling straal verloren. Maar ja, zijn tegenstander ging niet de enige voor de hand liggende doorbraak berekenen (of gewoon doen), maar bood remise aan. En Olav nam het aan! Zo kan ik het ook.

Saturday 26 October 2013

Weerzien in Bad Wiessee

We zijn er weer! Dat wil zeggen: Olav, Michiel en ik. Harold is met belangrijker zaken bezig dit jaar (vrouw en huis), en wat Peter doet is mij op dit moment niet bekend.

Om er in te komen geven we hieronder de slotfase uit Olavs spektakelstuk uit de laatste ronde, vorig jaar (zie ook het verslag van toen).

Elmar Kaiser - Olav Lucas
Bas Wiessee 2012 (9)

Na 3½ uur spelen en 43 zetten stond het zo: Olav: “Met remise-aanbod. Ik wilde gaan en de rest was al bijna klaar. Het was bovendien nog 10 uur rijden naar Amsterdam. Het aanbod werd door mijn tegenstander resoluut afgewezen.”
En dus schuiven we verder. Een paar uur lang gebeurde er eigenlijk weinig. Na 94 zetten, een paar ruiltjes verder, had wit misschien wel iets bereikt, maar genoeg was het nog lang niet: 95.Pf5
De enige manier om verder te komen.
95. .. Lxf5?
Hiermee begint echter de pingpongfase: achttien zetten lang missen beide spelers mooie kansen. Olav had om te beginnen het paard gewoon moeten laten staan.
96.Txf5 De7 97.Df3?
97.g5! had na iets als 97. .. Tef8 98.Tf1 Te8 99. Df3 de f-pion gewonnen. Het was inderdaad een uitputtend toernooi en op het laatst alweer zo’n zware zit; dan is het extra moeilijk om de geest na bijna 100 zetten sluip- en wurgmodus in de juiste hakstand te zetten. Bovendien moesten beide spelers het vooral hebben van de slechts 30 seconden extra bedenktijd per zet.
97. .. Tg8?
Olav mist het thema ook. De andere toren had naar de g-lijn gekund (en gemoeten), om uit de penning te gaan en aan pion g4 te gaan hangen. Belangrijker nog: na 97. .. Tg7 98.Txf6 zou 98. .. De5 zeer vervelend zijn voor wit.
98.Th1?
Dankzij dezelfde penning kon nu de andere pion naar voren: 98.e5! Op 98. .. dxe5 komt 99.Texe5.
98. .. Tg6 99.Th4 Tfg7 100.Df4 Kb7 101.Ke3 Kc7 102.Kf3 Kd7 103.Dh2 Tg5 104.Txg5 fxg5 105.Th6 Tf7+ 106.Ke3 Een moeilijk moment, want zwart moet nu de enige remisezet vinden: 106. .. Tf4! Dit werkt, want na 107.Txh7 Txe4+ 108.Kd3 Te3+ 109.Kd2 kan hij 109. .. Te2+! doen met onmiddellijke remise.
106. .. Kc7?
Het was des te lastiger omdat je niet zomaar ziet dat deze niet goed is. Het probleem is 107.e5! met afwikkeling naar een gewonnen toreneindspel: 107. .. Dxe5 (liever niet 107. .. dxe5 108.d6+) 108.Dxe5 dxe5 109.Ke4 enzovoort. In plaats daarvan:
107.Te6?
Op het oog prima, maar het jaagt wel de zwarte dame naar een beter veld.
107. .. Df8 108.e5 Tf1 109.exd6+??
De laatste winstpoging, die had moeten verliezen. 109.Dxh7+ en 110.Tf6 maakt nog net remise. Nu komt na de toren ook de zwarte dame beslissend binnen.
109. .. Kd8 110.Dg3 Dg7 111.Ke2 Da1 112.Te8+
Het dramatisch hoogtepunt van de dag: wit geeft de toren met hoop op eeuwig schaak.
112. .. Kxe8 113.De3+ 113. .. Kf8?
Ach wat jammer nou. Na 113. .. Kf7 ontsnapt zwart wel aan het “Dauerschach”, bijvoorbeeld 114.De7+ Kg6 115.De8+ Kg7 (niet 115. .. Tf7, wat de computer ook mag zeggen, want na 116.d7 heb je met zwart niks aan die extra toren) 116.De7+ Kh6 117.De6 en nu komt eindelijk de toren tussenbeide: 117. .. Tf6.
114.De7+ Kg8 115.Dxg5+
Dat is het verschil: de g-pion gaat er af.
115. .. Kf7 116.Dh5+ Kf6 117.Dh6+ Kf7
Wel zo verstandig. De reis naar het zuiden met 117. .. Ke5 zou pijnlijk aflopen na 118.De6+ Kf4 (nog erger is 118. .. Kd4 119.De3+ Kxc4 120.Dd3 mat) 119.Df5+.
118.Dxh7+
Na nog vijf nutteloze schaakjes was het eindelijk remise, en konden Olav en Harold in de auto stappen.
Als u heeft meegeteld weet u dat de K-factor (zie “Drama in Bas Wiessee”) van deze zeeslang (tenminste) 8 was, allemaal verzameld na zet 94. ½-½

Wednesday 23 January 2013

Jeugd versus middelbare middelmaat

Michiel Harmsen – Sebastian Hocke
Bad Wiessee (8)

Denkt u ook wel eens na over uw eigen prestaties? En vergelijkt u die dan met die van anderen? Persoonlijk doe ik dat wel. Meestal in het geniep, want het is een kant van me waar ik niet trots op ben. Maar ja, ik ben ook maar een mens. Sommige teamgenoten van mijn team van schaakclub Amstelveen hoor ik soms zorgen uiten over hun eigen nivo. Dat zijn met name de wat ouderen.
Ik was tevreden met mijn prestaties tot nu toe. Weliswaar is 4 uit 7 slechts iets boven de 50%, maar ik had wel gewonnen van drie zwakkere tegenstanders en verloren van een grootmeester, wat ik eigenlijk niet vond meetellen. Ik was ook tevreden met mijn twee remises tegen drie FMs de laatste drie ronden. Met het klimmen der jaren vraag ik me iedere keer af of mijn schaaknivo al aan het dalen is. Het antwoord vind ik nog wat onduidelijk. Ik ga niet meer echt vooruit, maar ook niet achteruit. Ja, wat mag je nog verwachten op je 48e?
Dit soort overpeinzingen geeft een extra dimensie aan de confrontatie met een ambitieuze jongeling in de kracht van het leven, waar ik nu tegenover zat. Ik schatte Sebastian Hocke op een jaar of 20. Het was een duitser. Ik schudde hem voor de partij vriendelijk de hand en wenste hem veel plezier. Eigenlijk is dat wat schijnheilig, want ik was van plan hem gewoon te verslaan. Doorgaans vindt een tegenstander dat niet plezierig. Het zou eerlijker zijn hem een onplezierige partij toe te wensen. Maar dat soort eerlijkheid is tegen de heersende moraal.

1.d4 d5 2.c4 c6 3.Pc3 Pf6 4.Pf3 a6 5.e3 b5 6.b3 g6 7.Dc2 Lg7 8.Ld3 0-0 9.0-0 Pbd7 10.Lb2 Lb7 11.a3 Pb6?!
Een onnauwkeurige zet. Deze jongeling moest nog wat leren van het fijne positiespel. Dit schreeuwt gewoon om c5. De stelling wordt dan wel wat gesloten, maar de loper op b7 staat dan wel erg buitenspel. Ik beschouwde de stelling als een plusje voor wit.
12.c5 Pbd7 13.b4 e5 14.dxe5 Pg4 15.Pe2 Pgxe5 16.Pxe5 Pxe5 17.Ld4
17. .. Pxd3?!
Weer zo'n antipositionele zet van mijn jeugdige tegenstander. Nu worden op den duur de zwarte lopers geruild, waarna wit een sterk paard tegen zwakke loper overhoudt in een gesloten stelling. Dat geeft wit een langdurig positioneel voordeel terwijl zwart weinig tegenspel heeft. De accumulatie van dit soort onnaukeurigheden kan tot het verlies van een partij leiden.
18.Dxd3 Te8?!
Dit is een beetje een sjablone zet. De toren heeft weinig te zoeken op de halfopen lijn. Beter was 18. .. Lh6, met als plan f5-f4 te spelen. Ook voorkomt deze zet dat wit de zwarte lopers ruilt, en dan meteen een dameschaakje heeft op c3. Door dit thema controleert wit veld a5. Dit thema had mijn jeugdige tegenstander duidelijk niet gezien.
19.a4 a5?
Zo, pion a5 gaat het doosje in.
20.Lxg7 Kxg7 21.axb5 cxb5?!
Beter was 21...axb4 22.Txa8 Lxa8 23.Dd4+ Df6 24.Dxb4 cxb5 25.Dxb5, hoewel wit ook dan een gezonde pion voorstaat.
22.Dc3+ f6 23.Txa5 Txa5 24.bxa5
En zie hier wat een prachtige stelling wit heeft bereikt! Ik som het even op:
  • Een pionnetje meer: een vrijpionnetje zelfs
  • Een slechte zwarte loper, die tegen zijn eigen pionnen op d5 en b5 aankijkt, tegenover het sterke witte paard, dat een uitstekend ondersteund, centraal, blokkadeveld op d4 heeft
  • Een slechte zwarte koningsstelling
  • Zwart heeft absoluut geen tegenspel, zodat wit niet hoeft te haasten.
Fritz geeft deze stelling dan ook +1.8
24. .. Dd7 25.Pd4 La6 26.Tb1 Tc8 27.h3 Kf7 28.Db4 De7 29.Tc1 Kf8 30.Tc3
Beter was hier 30.Db3 De5 31.c6.
30. .. Kf7
Ik heb rustig zitten manoeuvreren. Mijn stukken staan op de zwarte velden en de koning heeft een vluchtgaatje. Ik besloot dat het tijd was voor actie en speelde
31.Pxb5??
Tactiek is altijd al mijn zwakke kant geweest, maar dit is toch wel allervreselijkst! Dit kun je toch niet wijten aan mijn al middelbare leeftijd? Mijn jonge tegenstander speelde à tempo en met een licht onderdrukte vreugde op zijn gezicht
31. .. Tb8
Ik realiseerde me meteen dat ik had geblunderd. Natuurlijk had ik de penning van het paard wel gezien. Hierop had ik 32.Pd6+ met gelijktijdige aanval van de dame op de toren gepland. Ik had alleen overzien dat dit faalt op 32. .. Dxd6 en toren b8 staat meteen gedekt. Ik begon even te balen, maar constateerde gelukkig snel dat ik zat te balen en dat dat niet productief is. Dit geheel indachtig de adviezen van Harolds trainer, Job, die zegt dat je af en toe ook moet kijken naar je interne gesteldheid, hoe je in de partij zit. Nou, dat was hier inderdaad hard nodig. Gelukkig kwam ik vrij snel daarna tot het besef dat ik niet de partij had weggegeven, maar slechts de winst. Het paard gaat er weliswaar af maar wit krijgt daar niet alleen drie pionnen voor, waarvan met name de c-pion gevaarlijk is, maar ook aanval op de zwarte koning. Ik besloot gewoon weer van voren af aan op winst te spelen. Na deze overpeinzingen keek ik mijn tegenstander even aan, die meteen opkeek. Ik knikte even naar hem, met een lichte glimlach, om aan te geven dat ik doorhad dat ik had geblunderd. Hij antwoordde met een brede grijns, wat ik opvatte als “ja, je hebt me inderdaad vreselijk laten ontsnappen.” Alweer enigszins gekalmeerd speelde ik
32.Dh4
om pionnetje h7 mee te grazen na het sneuvelen van het paard.
32. .. Txb5 33.Dxh7+ Kf8 34.Dh6+ Kf7 35.f4?!
Beter was hier 35.Dh7+ Kf8 36.Dxg6 De5 37.Tc1 Txa5 38.c6 met gelijk spel.
35. .. Df8 36.Dh7+ Dg7 37.Dh4 Txa5 38.c6 Lc8 39.c7 Df8 40.Dh7+ Dg7 41.Dh4 g5 42.Dh5+ Kf8 43.Tc6 gxf4 44.exf4 Ta1+ 45.Kh2 Ta3 46.Tc1?!
46.Kh1 geeft gelijk spel.
46. .. Ta5? 47.Te1!
Dreigt 48.Te8 mat en op 47. .. Df7 volgt 48.Dh8+ gevolgd door 49.Dxc8. Ik realiseerde me hier dat ik erg goed stond en zag eigenlijk geen verdediging voor zwart! Fritz bevestigt dat met de score +3,2.
47. .. Dd7!
De enige zet die niet direct verliest. Sebastian had door dat hij verloren stond en bood remise aan. Ik had al wat weinig tijd over, ik meen nog een minuut of vijf. Dat remise aanbod negeerde ik zwijgzaam. Ik rook nog steeds bloed. Sebastian bood het vervolgens nog een keer aan, blijkbaar in de veronderstelling dat ik het niet had gehoord, waarop ik antwoordde: “Ja, Ja, ich habe es gehört.” Het was mede een onzinnig aanbod omdat ik altijd remise kan nemen via eeuwig schaak met dame h7 en h8. Nog meer reden om door te spelen.
48.Dh8+ Kf7 49.h4?
Dat is nou op zijn zachtst gezegd jammer. De winstweg was niet zo heel moeilijk: 49.Te3! Tc5 50.Tg3 Ke6 51.Tg7 en de dame moet de dekking van loper c8 opgeven. Mijn jeugdige tegenstander had het toren-manoeuvre via e3 en g3 wel gezien, en liet het me meteen na de partij zien. Maar ja, ik ben al wat ouder, dus dan word je na een uur of 5 spelen moe, zeker nadat ik me in over de voorgaande zetjes al helemaal had sufgerekend. Bovendien had ik geen tijd meer voor lange denkpauzes. De opmars met de h-pion speelde ik ook meer intuïtief.
49. .. Tc5 50.h5 Txc7 51.h6?!
Hier overspeelde ik mijn hand in mijn blinde wil om te winnen. 51.Dh7+ met eeuwig schaak was nodig.
51. .. Kg6 52.Te8 Kf5 53.g4+?
Daarmee stort de witte stelling als een kaartenhuis in. 53.Dg8 gaf wellicht nog wat remisekansen.
53. .. Kxg4!
Mijn jeugdige tegenstander was op dit uur nog fris genoeg om niet nog een pionnetje te snoepen met 53. .. Kxf4?? 54.Dxf6+ Kxg4 55.Tg8+ en spoedig mat.
54.Dg8+ Kf5!
Natuurlijk weer niet 54. .. Kxf4? 55.Dg3+ Kf5 56.Dd3+ Kg5 57.Tg8+ Kf4 58.Tg7
55.Kg3 Tc3+ 56.Kh4 Kxf4 57.Dg2 Th3+
En ik gaf een zet voor het mat op. Leven is lijden zei Boeddha. Ik kan daar over meepraten. Gelukkig is mijn wens bij aanvang van de partij wel uitgekomen: mijn tegenstander heeft een plezierige partij gehad. Zijn gezicht na afloop sprak weer boekdelen. Ik begrijp dat wel. Winnen is leuk, nog leuker als je verloren hebt gestaan en nog leuker als je twee keer verloren hebt gestaan.